Foto van artikel in NRCnext
Het feminisme heeft het moeilijk. Net als andere grote ideologische stromingen, zoals het socialisme of kapitalisme, lijkt het feminisme geen antwoord te zijn in de complexe maatschappij waarin we leven.
Zouden er nog veel vrouwen (laat staan mannen) zijn die zichzelf trots feminist noemen? Het overgrote deel van de Nederlanders is het erover eens dat mannen en vrouwen gelijke rechten hebben. Maar het idee dat vrijwel alle verschillen tussen mannen en vrouwen door de maatschappij zijn aangeleerd wordt alleen nog door een enkeling geloofd. Alle boeken die gaan over de genetische of evolutionaire verschillen tussen de geslachten en hun populariteit geven aan dat er in praktijk veel verschillen worden ervaren.
Wat moet het feminisme hier nu voor antwoord op bieden? Wat betekent dit voor bijvoorbeeld glazen plafonds, de positie van vrouwen in andere culturen of landen? Over mensonterende praktijken zoals besnijdenis of onderdrukking is het gemakkelijk oordelen. Maar over onderwerpen in onze westerse cultuur zoals het vrouwenquotum is dat een stuk lastiger. Ook omdat, nu de strijd tussen nature en nurture volop doorgaat, voor de oorzaken van het lage aantal vrouwen in de top geen algemeen geaccepteerde verklaring bestaat.
Ondertussen mengen topvrouwen zich in de discussie. Zoals Sheryl Sandberg van Facebook die een boek schreef over hoe vrouwen het eigen heft in handen moeten nemen. Vraag is echter hoe deze vrouwen die “alles hebben”, de gewone vrouw kunnen helpen. Niet iedereen heeft aan een topuniversiteit gestudeerd en heeft de energie en het doorzettingsvermogen waarvan haar indrukwekkende loopbaan getuigt. Hoewel haar houding me aanspreekt, de ‘niet lullen maar poetsen’ en ‘neem je verantwoordelijkheid’-houding zal ik maar zeggen, is het moeilijk om te geloven dat hiermee bijna alle problemen zijn opgelost. Is zij niet juist de uitzondering die de regel bevestigd? Dit soort topvrouwen is slim, aantrekkelijk (Angela Merkel schijnt niet meer representatief te zijn), heeft de ideale begrijpende man en kent ogenschijnlijk geen grote tegenslagen.
Wat dat betreft is het beeld dat uit de tv-serie ‘Borgen’ naar voren komt, met een slimme aantrekkelijke vrouwelijke minister-president als hoofdrolspeelster, een stuk realistischer. Ze is goed in haar baan en toont een bewonderenswaardige behendigheid en inzet, maar wel degelijk tegen een prijs: haar privéleven.